• - Lượng sản phẩm Retinoids hấp thụ qua da được ghi nhận là rất thấp, tuy nhiên có 4 trường hợp dị tật bẩm sinh được công bố trong y văn liên quan đến việc sử dụng Tretinoin đường bôi [1]
• - Trong khi đó, Isotretinoin đường uống được ghi nhận gây ra 20 đến 35% nguy cơ mắc các khuyết tật bẩm sinh nghiêm trọng, với tới 60% trẻ em có vấn đề về nhận thức thần kinh khi tiếp xúc [2]

Tuy nhiên cũng đừng quá lo lắng, vì nếu bạn đang dùng các tiền chất như retinol, retinol ester, retinal thì thấm vào da còn khó, rồi còn chờ việc chuyển hóa thành retinoic acid, việc ngấm vào máu hay ảnh hưởng thai nhi là chưa có ghi nhận nào với các dẫn xuất này.

Nếu đột ngột phát hiện có thai và vẫn đang sử dụng, bạn làm các sàng lọc, xét nghiệm và khỏe mạnh, tâm lý vững vàng hãy cứ an tâm sử dụng nhé. Thực tế nhiều bác sĩ vẫn cho dùng Retinol khi có thai và cho con bú.

Còn có nghi ngờ và vẫn không an tâm thì hãy cứ không sử dụng cho an toàn 100% nhé.

Sử dụng dẫn xuất nào? Nồng độ nào?

• Nếu mới làm quen với retinoids, hãy bắt đầu sử dụng với dẫn xuất nhẹ dịu của retinoids như retinol. Chậm từ 2-3 lần/tuần cho đến mỗi ngày 1 lần tùy theo sức chịu đựng.
• An toàn nhất là bắt đầu từ nồng độ thấp để hạn chế các tác dụng không mong muốn, sau đó tuỳ nhu cầu mà tăng từ từ lên tới ngưỡng chịu đựng của da.

• + Tretinoin có 2 chuyện 1 là hiệu quả, 2 là kích ứng. Nên nếu bạn đã dùng mọi cách (nói sau) vẫn không đáp ứng được với tretinoin thì hãy thử các dẫn xuất, phái sinh khác của retinoids như retinal, retinol…
• + Đối với vấn đề lão hóa, một nghiên cứu của Griffiths và cộng sự (1995) với 2 nồng độ tretinoin 0.025% và 0.1% cho kết quả cải thiện với các dấu hiệu lão hóa nhưng không mấy khác biệt về mặt lâm sàng và có ý nghĩa thống kê, tuy nhiên ở nồng độ 0.1% thì độ kích ứng da ghi nhận cao hơn. Vì vậy nếu bạn muốn chống lão hóa, có thể cân nhắc từ nồng độ 0.25%.[3]

• + Bôi 3 lần một tuần cho bạn kết quả cao hơn 1 lần 1 tuần. [5]
• + Duy trì việc sử dụng retinoids lâu dài bằng cách thay thế, xen kẽ các dẫn xuất của retinoids như retinol - tretinoin - retinol cũng là một trong cách sử dụng để giảm thiểu kích ứng cho da thời gian dài và đạt được các hiệu quả nhất định.

QUY TẮC CHUNG: Sử dụng theo đúng hướng dẫn sử dụng của hãng.

Hầu hết các tretinoin/retinal/retinol ở dạng kem hay gel đều sẽ được khuyên dùng bắt đầu lượng bằng 1 hạt đậu (pea size amount)

Một số hướng dẫn sử dụng tùy hãng như tretinoin của Bác sĩ Obagi có thể dùng đến liều tối đa là 1gram/1 lần là bằng 2 lóng tay (2 finger units) sáng và tối. Lưu ý đây là liều lượng sử dụng rất cao và khả năng kích ứng cao tương tự. [O2]

NÊN SỬ DỤNG VÀO BUỔI TỐI

LUÔN LUÔN PHẢI CHỐNG NẮNG

Đưa vào quy trình dưỡng da thế nào?

Tranh cãi xoay quanh câu chuyện bôi dưỡng ẩm hay không, bôi trước hay sau dưỡng ẩm hay mix với dưỡng ẩm hay sử dụng cả trước và sau.

Hãy luôn nhớ chỉ có chính bạn mới hiểu làn da của bạn nhất. Không có quy tắc, cách dùng nào là đúng nhất, chỉ có cái nào là hợp nhất với bạn và chỉ bạn, phù hợp với người này có cùng tình trạng giống bạn cũng chưa chắc phù hợp với bạn. Lời khuyên của mình là bạn phải nên tự trải nghiệm qua hết, cách nào giảm thiểu tối đa các kích ứng không mong muốn cho bạn thì đó là cách đúng nhất! Nếu bạn thấy da bạn tiến triển tốt thì đó là cách sử dụng đúng!

- Lưu ý chung là nếu da bạn còn ướt thì sẽ đồng thời làm tăng tính thấm của retinoids nên hầu hết các khuyến cáo đều yêu cầu bôi khi da khô ráo để tránh kích ứng.

• Nếu retinoids là dạng serum : hầu hết thì bạn sẽ thấy ở các retinol hay retinol esters, gần đây thì có thêm HPR, nếu là serum thì bạn bôi ở bước serum, theo thứ tự lỏng trước đặc sau.

- Bôi trần không sử dụng dưỡng ẩm: Hầu hết các nghiên cứu lâm sàng với tretinoin đều được thiết kế như vậy, tuy nhiên vấn đề kích ứng của tretinoin hay các retinoids nói chung luôn được ghi nhận, quan trọng là da bạn đáp ứng được hay không, nên xem xét bôi một mình retinoids hay kết hợp với dưỡng ẩm là tùy sức chịu đựng của da bạn.

Tuy nhiên, hầu hết người dùng đều sử dụng retinoids đường dài và ít nhất 1 lần có thể sớm hay muộn bạn đều có thể bị kích ứng với retinoids nên việc bổ sung vào quy trình dưỡng da ít nhất 1 loại dưỡng ẩm là điều nên làm. Đây là cách không nên dùng lâu dài.

- Bôi kèm với dưỡng ẩm - Phương pháp "buffering" làm giảm những tác dụng phụ không mong muốn của retinoids
Hầu hết các nghiên cứu cho đến hiện nay đều khẳng định sử dụng dưỡng ẩm có thể giúp giảm các kích ứng mà tretinoin mang lại, ngay cả với làn da mụn (da mụn vẫn dưỡng ẩm nha) [7] [8]

• Nếu là dạng gel: bôi trước dưỡng ẩm
• Nếu là dạng cream: bôi trước hay sau dưỡng ẩm hay mix với dưỡng ẩm hay sử dụng cả trước và sau (phương pháp sandwich layer)

- Hãy bôi dưỡng ẩm sau khi retinoids khô ráo

Đây là phương pháp hay được sử dụng nhiều nhất 1 là ngay sau khi rửa mặt trên nền da khô để giảm thiểu tính kích ứng của retinoids, 2 là để đảm bảo retinoids gần da nhất và không bị ngăn chặn thấm vào da bởi bất kỳ hoạt chất nhất là các occlusives dưỡng ẩm nào cả. Cách này giúp bạn vừa giảm kích ứng vừa đảm bảo hiệu quả gần như tối đa của retinoids.

Bôi dưỡng ẩm trước retinoids sẽ làm giảm hiệu quả của retinoids?

Không có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, tuy nhiên hầu hết các nghiên cứu đều bôi dưỡng ẩm trước khi sử dụng tretinoin nhưng đợi khô ráo rồi bôi tretinoin sau đó đều sẽ giúp làm giảm kích ứng của retinoids. Còn nếu bạn bôi liền ngay lập tức chưa kịp khô thì không khác mấy với chuyện bạn trộn chung với dưỡng ẩm và đồng ý sẽ một phần ảnh hưởng tính thấm cũng như hiệu quả của retinoids.

- Trộn retinoids với dưỡng ẩm trước khi bôi lên da.

Cá nhân mình không thích cách làm này. Các sản phẩm luôn có công thức, hàm lượng thiết kế ra với hệ nền, tá dược để được sử dụng 1 mình khi lên da, không có bất kỳ 1 hướng dẫn chính thống nào về chuyện trộn chung với bất kỳ thành phần của sản phẩm nào khác như dưỡng ẩm. Chuyện trộn các sản phẩm dưỡng da lại trước khi sử dụng sẽ luôn là vấn đề gây tranh cãi và khó khăn hơn khi bạn phải lựa chọn các hệ nền phù hợp, nhất là các retinol/retinal xịn hiện nay được thiết kế với hệ dẫn riêng của nó để đảm bảo tính thấm và chuyển hóa của retinol. Nếu bạn thật sự muốn đạt hiệu quả tốt nhất của retinoids thì hãy đừng trộn.

- Sử dụng theo phương pháp sandwich layering.

Các diễn đàn skincare và nhiều bác sĩ da liễu hiện nay để tối đa hóa chuyện giảm kích ứng của retinoids còn có phương pháp layer nhiều lớp dưỡng ẩm theo thứ tự DƯỠNG ẨM - RETINOIDS - DƯỠNG ẨM như kiểu bánh mì kẹp thịt. Dù vậy, bạn cũng nên lưu ý lớp trước khô rồi hãy bôi đến lớp sau nhé.

------------------------------------------------

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Bozzo P, Chua-Gocheco A, Einarson A. Safety of skin care products during pregnancy. Can Fam Physician. 2011;57(6):665-667. 

[2] Choi JS, Koren G, Nulman I. Pregnancy and isotretinoin therapy. CMAJ. 2013;185(5):411-413.

 [3] Griffiths CE, Kang S, Ellis CN, Kim KJ, Finkel LJ, Ortiz-Ferrer LC, White GM, Hamilton TA, Voorhees JJ. Two concentrations of topical tretinoin (retinoic acid) cause similar improvement of photoaging but different degrees of irritation. A double-blind, vehicle-controlled comparison of 0.1% and 0.025% tretinoin creams. Arch Dermatol. 1995 Sep;131(9):1037-44. PMID: 7544967.

[4] Leyden J, Stein-Gold L, Weiss J. Why Topical Retinoids Are Mainstay of Therapy for Acne. Dermatol Ther (Heidelb). 2017;7(3):293-304.

[5] Olsen EA, Katz HI, Levine N, et al. Sustained improvement in photodamaged skin with reduced tretinoin emollient cream treatment regimen: Effect of once-weekly and three times-weekly applications. J Am Acad Dermatol. 1997b;37:227–30

[6] Green LJ, McCormick A, Weinstein GD. Photoaging and the skin. The effects of tretinoin. Dermatol Clin. 1993 Jan;11(1):97-105. PMID: 8435921.

[7] See JA, Goh CL, Hayashi N, Suh DH, Casintahan FA. Optimizing the use of topical retinoids in Asian acne patients. J Dermatol. 2018;45(5):522-528.

[8] Laquieze S, Czernielewski J, Rueda MJ. Beneficial effect of a moisturizing cream as adjunctive treatment to oral isotretinoin or topical tretinoin in the management of acne. J Drugs Dermatol. 2006 Nov-Dec;5(10):985-90. PMID: 17373148.

 [9] Rosso JD, Harper J, Pillai R, Moore R. Tretinoin photostability: comparison of micronized tretinoin gel 0.05% and tretinoin gel 0.025% following exposure to fluorescent and solar light. J Clin Aesthet Dermatol. 2013;6(2):25-28.

 Others

[O1] Updated measures for pregnancy prevention during retinoid use | European Medicines Agency (europa.eu)

[02] Zein E. Obagi.  The Art of Skin Health: Restoration and Rejuvenation, 2nd edition.